Tìm Hiểu Về Hiệu Ứng McGurk: Khi Tai Nghe Một Đằng, Mắt Nhìn Một Nẻo
NGÔ HÀ CHI
Th 4 12/03/2025
Bạn đã bao giờ nghe thấy một âm thanh nhưng lại cảm nhận nó khác đi khi nhìn vào miệng người đang phát ra âm đó? Đây chính là hiệu ứng McGurk – một hiện tượng tâm lý thú vị cho thấy cách mà thính giác và thị giác của chúng ta có thể tác động lẫn nhau. Khi tai và mắt không đồng nhất trong việc tiếp nhận thông tin, bộ não sẽ tự động "pha trộn" chúng lại, tạo ra một trải nghiệm âm thanh hoàn toàn khác biệt. Vậy cơ chế của hiệu ứng này là gì, và nó ảnh hưởng ra sao đến nhận thức của con người? Hãy cùng Tech Sound Việt Nam tìm hiểu trong bài viết dưới đây!
Hiệu Ứng McGurk Là Gì?
Hiệu ứng McGurk, được phát hiện bởi các nhà khoa học Harry McGurk và John MacDonald vào năm 1976, là một hiện tượng nhận thức xảy ra khi thông tin từ giác quan thị giác và thính giác bị xung đột. Khi mắt chúng ta nhìn thấy một người phát âm một từ nhưng tai lại nghe một âm thanh khác, bộ não sẽ tự động "hòa trộn" hai tín hiệu này, tạo ra một âm thanh hoàn toàn mới mà thực tế không hề được phát ra.
Ví dụ điển hình nhất của hiệu ứng McGurk là khi một đoạn ghi âm phát ra âm thanh "ba", nhưng nếu hình ảnh hiển thị người nói đang phát âm "ga", người nghe có thể nhận ra từ "da" hoặc một âm thanh kết hợp giữa hai từ trên. Điều này cho thấy sự phụ thuộc chặt chẽ của não bộ vào thị giác khi xử lý thông tin âm thanh.
Cơ Chế Hoạt Động Của Hiệu Ứng McGurk
Bộ não con người có một cơ chế xử lý đa giác quan phức tạp. Khi nhận diện ngôn ngữ, não bộ không chỉ dựa vào âm thanh mà còn phân tích chuyển động môi, cử chỉ khuôn mặt và các tín hiệu thị giác khác. Khi có sự mâu thuẫn giữa những tín hiệu này, não bộ sẽ cố gắng tìm ra một cách diễn giải hợp lý nhất, dẫn đến hiện tượng âm thanh bị biến đổi so với thực tế.
Một số nghiên cứu trong lĩnh vực thần kinh học cho thấy vùng vỏ não thính giác (Auditory Cortex) và vùng vỏ não thị giác (Visual Cortex) hoạt động cùng nhau khi chúng ta nghe ai đó nói. Sự kết hợp này giúp tăng cường khả năng nhận diện ngôn ngữ trong môi trường ồn ào, nhưng cũng có thể gây ra những ảo giác âm thanh khi tín hiệu từ mắt và tai không khớp nhau.
Ứng Dụng Và Ảnh Hưởng Của Hiệu Ứng McGurk
Hiệu ứng McGurk có ảnh hưởng lớn trong nhiều lĩnh vực như truyền thông, giáo dục, y học và công nghệ:
- Trong giao tiếp hằng ngày: Khi giao tiếp, chúng ta không chỉ nghe mà còn nhìn môi người đối diện. Hiệu ứng này giúp giải thích tại sao chúng ta dễ hiểu lời nói hơn khi nhìn trực tiếp vào người nói thay vì chỉ nghe qua âm thanh.
- Trong công nghệ nhận diện giọng nói: Các hệ thống trí tuệ nhân tạo (AI) như trợ lý ảo và phần mềm nhận diện giọng nói đang dần tích hợp dữ liệu hình ảnh để cải thiện độ chính xác, giảm thiểu tác động của hiệu ứng McGurk.
- Trong lĩnh vực y học và thần kinh học: Hiệu ứng này giúp các nhà khoa học nghiên cứu về chứng rối loạn ngôn ngữ và khả năng nghe kém. Những người khiếm thính có thể sử dụng đọc môi để hỗ trợ việc hiểu lời nói, nhưng cũng dễ bị ảnh hưởng bởi hiệu ứng này.
- Trong phim ảnh và lồng tiếng: Các nhà sản xuất phim cần chú ý đến sự đồng bộ giữa hình ảnh và âm thanh để tránh làm khán giả cảm thấy âm thanh "sai lệch" với hình ảnh nhân vật đang nói.
Hiệu ứng McGurk không chỉ là một hiện tượng thú vị mà còn giúp con người hiểu rõ hơn về cách bộ não xử lý thông tin từ môi trường xung quanh.
Kết Luận
Hiệu ứng McGurk là một minh chứng rõ ràng cho thấy giác quan của con người không hoạt động độc lập mà có sự phối hợp chặt chẽ với nhau. Khi thông tin từ thị giác và thính giác bị xung đột, bộ não sẽ tự điều chỉnh để tạo ra một trải nghiệm hợp lý, ngay cả khi nó không phản ánh chính xác thực tế.
Hiện tượng này không chỉ có ý nghĩa trong nghiên cứu khoa học thần kinh mà còn ảnh hưởng đến nhiều lĩnh vực như giao tiếp, công nghệ nhận diện giọng nói, giáo dục và giải trí. Việc hiểu rõ hiệu ứng McGurk có thể giúp chúng ta cải thiện cách giao tiếp, phát triển công nghệ hỗ trợ ngôn ngữ tốt hơn và tạo ra những trải nghiệm âm thanh - hình ảnh chân thực hơn. Hãy đến với Tech Sound Việt Nam để trải nghiệm sự chuyên nghiệp và đảm bảo khi mua sắm các sản phẩm âm thanh của bạn.
Các bài viết liên quan:
Tìm Hiểu Về Nhạc Foley Và Nghệ Thuật Tạo Âm Thanh Trong Điện Ảnh
Tìm Hiểu Field Recording: Nghệ Thuật Ghi Âm Âm Thanh Tự Nhiên Và Thành Phố
Tìm Hiểu Tại Sao Một Số Âm Thanh Khiến Chúng Ta Cảm Thấy Khó Chịu?
CÔNG TY CỔ PHẦN TECH SOUND VIỆT NAM
Hotline: 0942979696 / 0933469555
Địa chỉ Showroom: Số 07-B2 khu ShopHouse24h, Tố Hữu, Vạn Phúc, Hà Đông, Hà Nội.
Website: www.techsound.vn
Youtube: http://ldp.to/ytbtechsound
Zalo: http://ldp.to/zalotechsound
Facebook: http://ldp.to/fbtechsound
Tiktok: http://ldp.to/tiktoktechsound