Tìm Hiểu Tại Sao Một Số Âm Thanh Khiến Chúng Ta Cảm Thấy Khó Chịu?

Cơ chế sinh học của sự khó chịu với âm thanh

Không phải tất cả các âm thanh đều mang lại cảm giác dễ chịu. Một số âm thanh nhất định có thể kích hoạt phản ứng tiêu cực mạnh mẽ trong não bộ con người. Nghiên cứu khoa học cho thấy những âm thanh khó chịu thường rơi vào dải tần số từ 2.000 Hz đến 5.000 Hz, nơi tai người có độ nhạy cảm cao nhất. Khi nghe phải những âm thanh này, hạch hạnh nhân (amygdala)—vùng não kiểm soát phản ứng sợ hãi và căng thẳng—sẽ bị kích thích mạnh, làm tăng cảm giác khó chịu và đôi khi dẫn đến phản ứng sinh lý như rùng mình, nổi da gà, hoặc thậm chí đau đầu.

Hiện tượng này có thể liên quan đến quá trình tiến hóa của con người. Trong tự nhiên, nhiều âm thanh có tần số cao thường gắn liền với những tín hiệu nguy hiểm, chẳng hạn như tiếng hét báo động, tiếng cành cây gãy, hoặc tiếng động vật bị thương. Bộ não của chúng ta đã phát triển để phản ứng mạnh mẽ với những âm thanh này như một cơ chế sinh tồn, giúp tổ tiên chúng ta nhanh chóng nhận diện mối nguy hiểm và hành động kịp thời.

Vì sao một số âm thanh gây phản ứng mạnh hơn những âm thanh khác?

Không phải tất cả các âm thanh khó chịu đều có tần số cao, mà yếu tố âm sắc (timbre) và biên độ dao động cũng đóng vai trò quan trọng. Những âm thanh có biên độ không ổn định hoặc tần số thay đổi liên tục có thể làm rối loạn quá trình xử lý âm thanh của não bộ, khiến chúng ta cảm thấy bứt rứt hoặc khó chịu.

Ví dụ, một số âm thanh phổ biến có thể gây phản ứng tiêu cực mạnh bao gồm:

• Tiếng dao cạo vào đĩa
• Tiếng móng tay cào lên bảng đen
• Tiếng còi báo động chói tai
• Tiếng nhai thức ăn quá lớn
• Tiếng cửa kêu cót két

Nghiên cứu của các nhà khoa học tại Đại học Newcastle (Anh) đã sử dụng phương pháp chụp cộng hưởng từ chức năng (fMRI) để phân tích phản ứng của não bộ khi con người nghe những âm thanh này. Kết quả cho thấy hạch hạnh nhân và vỏ não thính giác hoạt động đồng thời, gây ra phản ứng căng thẳng và khó chịu mạnh mẽ.

Hiện tượng misophonia – khi não quá nhạy cảm với âm thanh

Trong một số trường hợp, phản ứng tiêu cực với âm thanh có thể nghiêm trọng hơn, dẫn đến tình trạng gọi là misophonia. Những người mắc misophonia thường cảm thấy khó chịu cực độ, căng thẳng, hoặc thậm chí tức giận khi nghe những âm thanh nhất định, dù đó chỉ là những âm thanh đời thường như tiếng nhai thức ăn, tiếng thở mạnh, hoặc tiếng bấm bút liên tục.

Hiện tượng này không đơn thuần là sự khó chịu bình thường mà có liên quan đến mối liên kết bất thường giữa vùng vỏ não thính giác và hạch hạnh nhân. Những người mắc misophonia có xu hướng phản ứng mạnh hơn với các kích thích âm thanh, dẫn đến cảm giác bực bội, căng thẳng kéo dài, thậm chí có thể gây ảnh hưởng đến tâm lý và chất lượng cuộc sống.

Vì sao tiếng cào kim loại hay tiếng hét lại đặc biệt khó chịu?

Một trong những âm thanh khiến nhiều người cảm thấy rợn tóc gáy chính là tiếng cào lên bề mặt kim loại hoặc bảng đen. Nghiên cứu cho thấy nguyên nhân là do những âm thanh này có phổ tần số tương tự với tiếng hét của con người, vốn là một tín hiệu cảnh báo nguy hiểm tự nhiên.

Ngoài ra, cấu trúc của tai giữa con người cũng có thể đóng vai trò quan trọng. Tai giữa có một bộ phận gọi là xương bàn đạp (stapes), giúp khuếch đại âm thanh ở một số tần số nhất định. Những âm thanh có tần số dao động trong khoảng 3.000 - 4.000 Hz thường được khuếch đại mạnh hơn, khiến chúng trở nên đặc biệt khó chịu.

Làm thế nào để giảm bớt sự khó chịu với âm thanh?

Mặc dù chúng ta không thể thay đổi hoàn toàn cách bộ não phản ứng với âm thanh, nhưng có một số cách giúp giảm bớt sự khó chịu:

1. Làm quen với âm thanh

   • Một số nghiên cứu cho thấy rằng nếu tiếp xúc với một âm thanh khó chịu trong thời gian dài với âm lượng nhỏ, bộ não có thể dần thích nghi và giảm phản ứng tiêu cực.
   • Ví dụ, trong điều trị misophonia, các chuyên gia thường sử dụng phương pháp liệu pháp âm thanh, cho bệnh nhân nghe những âm thanh gây khó chịu với cường độ tăng dần để giúp họ thích nghi.

2. Sử dụng âm thanh nền

   • Khi một âm thanh khó chịu xuất hiện, âm thanh trắng (white noise) hoặc nhạc nền nhẹ nhàng có thể giúp che lấp nó và giảm bớt cảm giác khó chịu.
   • Một số ứng dụng trên điện thoại cho phép tạo ra các âm thanh nền như tiếng mưa rơi, tiếng sóng biển để giúp thư giãn.

3. Áp dụng kỹ thuật thư giãn

   • Các phương pháp như thiền định, hít thở sâu, hoặc nghe nhạc nhẹ có thể giúp kiểm soát phản ứng của cơ thể khi gặp phải âm thanh gây khó chịu.

4. Tránh tiếp xúc với âm thanh gây khó chịu

   • Nếu bạn biết mình nhạy cảm với một số âm thanh nhất định, hãy cố gắng tránh tiếp xúc với chúng hoặc sử dụng tai nghe chống ồn để giảm bớt ảnh hưởng.

Kết luận

Âm thanh có thể tác động mạnh mẽ đến cảm xúc và tâm trạng con người. Những âm thanh sắc nhọn hoặc có tần số cao thường kích hoạt hạch hạnh nhân trong não bộ, gây ra cảm giác căng thẳng và khó chịu. Đối với một số người, tình trạng này có thể nghiêm trọng hơn và dẫn đến misophonia, một chứng nhạy cảm âm thanh đặc biệt.

Tuy nhiên, bằng cách hiểu rõ cơ chế sinh học đằng sau phản ứng tiêu cực với âm thanh, chúng ta có thể tìm ra những phương pháp giúp giảm bớt sự khó chịu, cải thiện trải nghiệm nghe và nâng cao chất lượng cuộc sống. Nếu một âm thanh khiến bạn cảm thấy bức bối hoặc khó chịu, hãy thử áp dụng các phương pháp thư giãn và kiểm soát phản ứng để giúp bản thân dễ chịu hơn. Hãy đến với Tech Sound Việt Nam để trải nghiệm sự chuyên nghiệp và đảm bảo khi mua sắm các sản phẩm âm thanh của bạn.

Các bài viết liên quan:

• Những Giai Điệu Có Thể Ảnh Hưởng Đến Hành Vi Của Con Người Như Thế Nào?

• Tai Nghe Không Dây Có Đang Thay Thế Hoàn Toàn Hệ Thống Âm Thanh Truyền Thống?

• Khoa Học Chứng Minh Âm Nhạc Có Thể Giúp Bạn Làm Việc Hiệu Quả Hơn

CÔNG TY CỔ PHẦN TECH SOUND VIỆT NAM

Hotline: 0942979696 / 0933469555

Địa chỉ Showroom: Số 07-B2 khu ShopHouse24h, Tố Hữu, Vạn Phúc, Hà Đông, Hà Nội.

Website: www.techsound.vn

Youtube: http://ldp.to/ytbtechsound

Zalo: http://ldp.to/zalotechsound

Facebook: http://ldp.to/fbtechsound

Tiktok: http://ldp.to/tiktoktechsound