2 phút tìm hiểu về hát xẩm và nguồn gốc, đặc điểm của hát xẩm
Hát xẩm, một loại hình nghệ thuật dân gian độc đáo của Việt Nam, đã và đang ghi dấu ấn sâu sắc trong lòng người yêu văn hóa. Xuất phát từ đời sống sinh hoạt của những người khiếm thị, hát xẩm không chỉ là hình thức giải trí mà còn phản ánh sâu sắc những thăng trầm và biến cố lịch sử qua nhiều thế kỷ. Nhưng liệu chúng ta đã hiểu hết về loại hình nghệ thuật này? Hãy cùng Tech Sound Việt Nam khám phá nguồn gốc, ý nghĩa của hát xẩm trong dòng chảy văn hóa đương đại.
Khái Niệm của Hát Xẩm
Hát xẩm là một loại hình nghệ thuật dân gian truyền thống của Việt Nam, được phát triển từ thời phong kiến và chủ yếu do những người khiếm thị biểu diễn. Loại hình nghệ thuật này kết hợp giữa âm nhạc và lời kể, mang tính chất giải trí, giáo dục và phản ánh xã hội, tạo nên những câu chuyện bằng âm thanh về đời sống, văn hóa và triết lý nhân sinh của người dân. Các bài hát xẩm thường được biểu diễn ở các không gian công cộng như chợ, phố, và các phương tiện giao thông xưa như thuyền hoặc xe thổ mộ, nhằm thu hút người nghe và kiếm sống.
Nguồn Gốc Của Hát Xẩm
Nguồn gốc của hát xẩm bắt nguồn từ thời kỳ phong kiến Việt Nam, đặc biệt phổ biến từ thế kỷ 14-15. Loại hình nghệ thuật này xuất phát từ nhu cầu mưu sinh của những người khiếm thị, thường biểu diễn ở các khu vực công cộng như chợ phiên, bến tàu, và các tuyến đường làng. Họ sử dụng những bài hát dân gian hoặc sáng tác mới để kể chuyện, truyền tải thông điệp về cuộc sống, sự kiện đương thời và triết lý nhân sinh, tạo nên sự gắn kết với cộng đồng xung quanh. Tên gọi "xẩm" có thể bắt nguồn từ từ "xẩm xiên" trong tiếng Hán, nghĩa là "người hát rong", hoặc từ hình ảnh những người khiếm thị đi hát rong để kiếm sống. Ban đầu, hát xẩm là phương tiện kiếm sống, nhưng dần trở thành một phần không thể thiếu của đời sống văn hóa vùng đồng bằng Bắc Bộ như Hà Nội, Nam Định, và Hải Phòng. Qua thời gian, hát xẩm đã phát triển thành một loại hình nghệ thuật được yêu thích, không chỉ phản ánh bản sắc văn hóa dân tộc mà còn góp phần bảo tồn và phát triển nghệ thuật truyền thống trong xã hội hiện đại.
Đặc Điểm Của Hát Xẩm
Hình Thức Biểu Diễn
Hát xẩm chủ yếu được biểu diễn bởi các nghệ nhân khiếm thị, những người sử dụng khả năng ca hát và chơi nhạc cụ để mưu sinh. Truyền thống này thường diễn ra trong không gian công cộng như chợ phiên, các con đường làng, và trên các phương tiện giao thông cổ như tàu thuyền hay xe thổ mộ. Nghệ nhân hát xẩm thường ngồi hoặc đứng với các nhạc cụ như đàn nhị (nhị huyền), đàn bầu, trống xẩm, tạo nên một không gian biểu diễn gần gũi, thân thiện. Sự tương tác trực tiếp với người qua đường và khán giả tại các địa điểm biểu diễn công cộng giúp họ không chỉ kiếm sống mà còn lan tỏa âm nhạc của mình đến mọi người.
Nội Dung Lời Ca
Nội dung trong các bài hát xẩm thường xoay quanh những câu chuyện dân gian, tình yêu đôi lứa, các sự kiện xã hội, hoặc những bài học đạo lý. Mỗi bài hát như một bức tranh nhỏ, phản ánh chân thực đời sống, văn hóa, và tâm tư của con người qua các thời kỳ lịch sử. Ngôn ngữ được sử dụng trong lời ca mộc mạc, gần gũi, dễ hiểu nhưng lại chứa đựng nhiều tầng ý nghĩa, giúp người nghe không chỉ giải trí mà còn tiếp thu những triết lý nhân sinh sâu sắc. Lời ca trong hát xẩm thường sử dụng các hình ảnh và tình huống trong đời sống hàng ngày, khiến chúng dễ dàng chạm đến trái tim của người nghe và truyền tải những thông điệp nhân văn một cách hiệu quả.
Giai Điệu và Nhịp Điệu
Giai điệu trong hát xẩm rất đa dạng, từ những giai điệu vui tươi, hóm hỉnh đến những giai điệu trầm lắng, bi ai, phù hợp với nội dung và cảm xúc của từng bài hát. Nhịp điệu trong hát xẩm có thể thay đổi linh hoạt, tùy thuộc vào câu chuyện hoặc cảm xúc mà nghệ nhân muốn truyền tải. Các bài hát có thể sử dụng nhiều làn điệu khác nhau như "xẩm chợ", "xẩm cô đầu", "xẩm huê tình", "xẩm tàu điện", mỗi loại mang đặc điểm và phong cách riêng biệt, từ đó tạo nên sự phong phú và đa dạng trong âm nhạc hát xẩm.
Vai Trò Xã Hội
Hát xẩm đóng vai trò quan trọng trong việc phản ánh và duy trì các giá trị văn hóa, đạo đức của cộng đồng. Không chỉ là một hình thức giải trí, hát xẩm còn là phương tiện truyền tải thông tin, giáo dục các bài học nhân sinh và đạo lý thông qua lời ca và giai điệu. Trong quá khứ, hát xẩm giúp người khiếm thị mưu sinh, đồng thời trở thành cầu nối giữa họ với xã hội, giúp họ chia sẻ câu chuyện và kinh nghiệm sống với cộng đồng. Ngày nay, hát xẩm còn đóng góp vào việc bảo tồn và phát huy nghệ thuật dân gian, giữ gìn bản sắc văn hóa truyền thống.
Kết luận
Hát xẩm là một biểu tượng của nghệ thuật dân gian Việt Nam, kết hợp giữa âm nhạc, lời ca và khả năng tương tác trực tiếp với khán giả. Với giai điệu mộc mạc và lời ca sâu lắng, hát xẩm không chỉ là hình thức giải trí mà còn là di sản văn hóa, góp phần quan trọng trong việc bảo tồn và phát triển nền văn hoá dân gian của Việt Nam.
Hãy đến với Tech Sound Việt Nam để trải nghiệm sự chuyên nghiệp và đảm bảo khi mua sắm các sản phẩm âm thanh của bạn.
Các bài viết liên quan:
CÔNG TY CỔ PHẦN TECH SOUND VIỆT NAM
Hotline: 0942979696 / 0933469555
Địa chỉ Showroom: Số 07-B2 ShopHouse24h, Tố Hữu, Vạn Phúc, Hà Đông, Hà Nội.
Website: www.techsound.vn
Youtube: http://ldp.to/ytbtechsound
Zalo: http://ldp.to/zalotechsound
Facebook: http://ldp.to/fbtechsound
Tiktok: http://ldp.to/tiktoktechsound
